Qədim zamanlardan məlumdur ki, xarici aləm insənın daxili dünyasının əksidir. Son illər ərzində fizika elrnində baş verən kəşflər qeyd olunan nöqteyi-nəzəri bir daha təsdiqləyib. Ətrafımızda müşahidə etdiyimiz Ictimai prosestər, yeni yaranan texnogen urbanistik landşaft və çaрdaş şəhərlərin sürətiə dəyişən görkəmi kollektiv ümumbəşəri süurun, habelə altsüurun proyeksiyasıdır. Dünyaya goz açdıрı andan Bəni-Adəm daimi dəyişikliklər mühiti olan cəmiyyətdə yaşamağı məcburdur. Nəzərə əlsaq ki, müasir zamanda baş verən dəyişikliklər aрlasıрmaz sürətiə reəllaşmaqdadır, Insanlar bu cür dəyişıkliklərlə ayaqlasmalıdır, lakin, çox iəəsüf ki, bu ayaqlaşmə daxili rahatlıfjın itirilməsi hesabına baş verir. Fəqət belə bir rahatlıq hissi insanın özünü identifikəsiyasmda, məxsusi bir məxluqət olməsmda, bu dünyadə heç bir xalq olunmuş əşyaya bənzəməməsində vacib rol oynaytr. Bu məqamın unudulrması yanlış, başaрndan həyata aparan yollardan biridir, var olduрumuz dünya simasız və qapalı bir məkana çevrilir, insən isə, Haydeggerin das man kimi müəyyən etdiyi sıradan biri, solрun ünsürə dönür. Ətraf mühitin çılрın surəti insan şəxsiyyətini pərçaləyır və o, yuxarıda qeyd olunan məşhur almən filosofun "Jeder ist andere und keiner er selbst" - "Hər kəs digər bir insandır və heç vaxt özü deyil" ifədəsinə uyğunlaşır. O zaman, nə etməliyik?

O zaman özümüzü qoruyub saxlamahyıq. Hər bir düşünən müəsir rəssam təməli "özündən muрayat ol"- «care for the self»-ifadəsində

səlınan, hələ Delfi rəmməlı tarəfindən söylənilən "Özünü dərk et" prinsipinə riayət edən daxili transformasiya strategıyatan işləyib hazırlamaq qabiliyyətinə malik olmalıdır...

Xanırn rəssam Aida Mahmudova öz sənətində əsrarəngiz bir fənd işlədib: tədqiqat mövzusu olaraq xatirələr, yaddaş və zarnan ünsürlərini seçərək, o, peşakər kinematoqrafçılar arasındə "tərk edilmiş natura" adı ilə tanınan çox məraqlı bir "rnaterialla"- Bakıda və Abşeron yanmadasında bəxımsız hala düşən, tikintı inkişafından kənar qəlan, lakin qeyb olunmaр'a məhkum əraztlərlə işləyir. Zaman keçmişIn yaddəşını amansızcasına məhv edir... Köhnə evlər və küçələr, smıq-səlxaq binalər, mala qatı qoprnuş yarımçökmüş divarlar, seyrək, tulləntılarlə dolu kollər, çat vermiş yol örtüyü, paslanmış dəmir qurрular, vaxtı keçmiş plitkəlar, "Post-Sovet Kəinatmın" xarabəzan... Xosunuza gəlmir, eləmI? BəlJ, ləkin cismani agnlar, ruhani sarsmtı, stressvə bunun kimi iztirablar da heç kəsin xoşuna gəlmir. Fəqət hər hansı bir orqammız, məsələn, ürəyimiz agmasa, bizi narəhat etməsə onun mövcud olduрunu bilə bilərik mi? Əsla! Ürəyımiz olduğu ürək aрnsı sayəsində öyrənirik. Aрacı yandırıb külə döndərən atəş onun iç, liflərdən ibarət olan özəyini dünyaya təqdim edir. Biz dünyənı məhz belə - sarsıntı, aрrı, çat, sınıq vasitəsilə dərk edirik, çünki məhz bu cür iztirəblar hesabma daxilimizə nəzər yetiririk, öz yaddəs və şüur dərinliklərimizə qərq oluruq. Hər şey öz əxannla getdikdə və insan könlünü heçnə narahat etmədikdə, Bəni-Adəm özünü unudur və adarndən qaçan həyətın parlaq səthi üzərIndə sürüşərək gedən das man ünsürünə çevrilir. 

Insan tərəfindən tərk edilmiş mənzərələrə, məcazi mənada tarixin "məşəllərinə" nəzər saldıqda, zamanın bu cür ərəzilərdə öz sürətini azaldımasını və ya, ümumiyyətlə, dayanmasını görmək olar Azərbaycanda tikinti sahəsinin inkişəfından əmələ gələn sürətli memarlıq dəyişiklikləri fonunda bu "zavanlı" zühd məkanları əbədtyyətin ruhani əzəmətini əks etdirən vahələr kimi görünür. Aida Mahmudova üçün belə bir məkanlar həm də uşaqlıq xatirələrInJ, arxayın qayрısızlıq zamanma qəyıdış anlannı, səmimi mehribənhgı və hazırda "dəbdə olmayan" məziyyətləri-dünyaya açıqlılıрım canlandınr. Xanım rəssamın Vətən həsrəti hissini vurguləmaq üçün, onun uzun illərdi qürbətdə, Vətəndən uzaqda yaşəmasını soyləmək kifayətdir... Iş materiəlı kimi maraqləndıg'ı ərazilərin fotoşəkillərini istifadə edən rəssam, öz rəngkarlıq əsərlərində zərif rayIhələri, basqa sözlə, əşyəlann tam əksint yox, məhz onların vizual məna çalarlarını həyata qaytarır. Şəkillərin koloriti tutqundur, seçilmiş rənglər solğun, pastel çalarlara əsaslanır və ürəyə yatmayan surətləri xatırladır. Rəssam yaрlı boya, əkril, xüsusi tekstura boyalan və emulsiyə kimi qanşıq rəngkarlıq vəsaitlərdən isttfadə edlr. Bu vəsaitlərdən Aida Mahrnudova həm plastik, həm də faktura materialt kimi öz əsəriərində tətbiq edir. Onlərın sayəsındə həcmi strukturlar və "trash" jannnda yaradılan ünsürlər ərsəyə gətirilir. Bu ünsürlər əsərlərə qədim rəssamlann şəkillərində olduğu kimi çatlar və krakelyurlər vasitəsilə məxsusi cazibə bəxş edir. Ikiölçülü səkillərdən baçqa, Aida Mahmudova kətanlann özündən və bərabər həcmdə pəylanılmış boya kütləsindən ücölçülü obyektlər də yaradır... Rəssam yaratdığı əsərlər bırbasa ərsəyə gətirilmir, onlar sanki ardıcıl olaraq, tələssız və qəçaqaçsız, bir qat o birinin ardıncə "yetişir". Bu "yetismə" orqanik inkışafı prosesində canlı orqanizmlənn yetişməsinə bənzəyir. Beləliklə, əsərlərin müəllıfi olan Aidə Mahmudova öz səkillərinin məkanlənnt elə özü "yəpır" və zaman əməllərinin tam əksinə olaraq, bu ərazilərinin dagılması əvəzinə onları ecazkar tərzdə bərpa edir. Sanki yəradıcılıq "fəndini" işlədərək, Aida Məhmudova könlünü bağladığı yerlərin aqibətini müəyyənləsdirmək haqqmı zamanın əlindən əlır, amansız qədərin cənginə düsmüs uşaq safhgına malik ərəziləri qopararaq çıxardır, və yalnız öz xəyalma uyрun olaraq əbədi təbiyyətə bənzətdikdən sonrə onlan geri qaytarır Bu hal belə landsəftlann ruhunun itmədiyınə, müvəqqəti olaraq rəssamın tərki-dünyə əsərlərində sıрmacaq təpmasınə dəlalət edir. Beləliklə, bu cür hərəkəti etdikdə, Aidə Mahmudovə daima özünü tədqiqat prosesirtdə olan bir rəssam kimi hər bir fərdi əbədiyyət kainətı ilə uzlaşdıran və özəyini təşkil edən ünsürlərinə, yuxandə qeyd etdiyimiz daxili əmin-amənlıq məqamına qayıdır...

Teymur Dəimi